- Nederland
- Museum
Kies uw gemeente
Er zijn verschillende gemeenten aangesloten bij De Groene Menukaart, kijk of uw gemeente meedoet of kies voor de landelijke menukaart.
Kies uw menukaart
Er zijn verschillende menukaarten beschikbaar. Kies hieronder een pandtype en ga meteen aan de slag met de duurzame opties!
Teylers Museum vindt duurzaamheid een cruciaal onderdeel van haar bestaan. Wouter Lips vindt dat zij als instelling hun maatschappelijke verantwoordelijkheid moeten nemen: “We zijn een instelling van de mensen en voor de mensen, en willen ook wat betreft het klimaat het goede voorbeeld geven. We zijn als museum altijd vooruitstrevend geweest op het gebied van wetenschap en het is belangrijk dat wij dit dan ook zijn met duurzaamheid.”
Het museum heeft de afgelopen jaren dan ook niet stilgezeten als het gaat om verduurzamen. Wij spraken Wouter al in 2021 over de status van de verduurzaming. Nu, bijna twee jaar later, vroegen we om een update. Hoe gaat het verduurzamen? Zijn er al grote resultaten behaald? Gaat het verduurzamen sneller of langzamer dan verwacht? En wat staat er voor de komende tijd op de planning? Dit zijn allemaal dingen waar wij benieuwd naar waren.
Wouter: “We hebben in ons kantoorpand vacuümglas geplaatst in plaats van voorzetramen. Ook hebben we de oude luchtbehandelingskasten vervangen door duurzame varianten met onder andere warmteterugwinning.” Luchtbehandelingskasten zorgen voor voldoende verse lucht in de ruimtes. De warmtewisselaar zorgt dat de warmte van de afgezogen lucht wordt teruggewonnen en gebruikt wordt om de verse stroom lucht voor te verwarmen.
Een deel van de ramen van het kantoorpand Zegelwaarden, dat grenst aan het museum en uitkijkt op de Bakenessergracht, zijn dus vervangen door Fineo vacuümglas. De toepassing van dit bijzondere vacuümglas is een goede oplossing bij beperkte ruimte voor het glas. Deze hightech beglazing zorgt voor thermisch en akoestisch comfort in het gebouw, zonder het kenmerkende gevelaanzicht aan te tasten.
In het plan stond ook dat er zonnepanelen geplaatst zouden worden op het dak van het museum. Tot op heden zijn deze nog niet geplaatst, doordat er eerst de financieringen en vergunningen in orde moeten zijn. “Toch gaat het vooralsnog volgens plan”, vertelt Wouter. “Voor dit jaar staat de verduurzaming even ‘on hold’ vanwege een grote subsidieaanvraag die loopt. De verwachting is dat er eind 2023 duidelijkheid komt over de subsidie.” Zodra deze binnen zijn, kunnen ze geplaatst gaan worden.
De verduurzamingswerkzaamheden zijn dus nog niet klaar. Het gehele museumcomplex zal in de toekomst nog meer verduurzaamd worden.
Maar hoe pak je dat verduurzamen als museum aan? Teylers Museum is samen met 5 culturele instellingen in Haarlem in 2015 gestart met de Green Key. Dit was voor hen een goede stok achter de deur om zaken in gang te zetten. Inmiddels zijn zij naast Green Key met allerlei andere projecten bezig om hun museum te verduurzamen. Met eigen kennis en adviezen van het ingenieursbureau De Groene Grachten zijn ze aan de slag gegaan met hun duurzame ambities.
De afgelopen 2 jaar (tot 2021) is er vooral verduurzaamd in de oostvleugel tijdens de restauratie van Pieter Teylers Huis, tot zijn overlijden in 1778 het woonhuis van de grondlegger van het Museum. Het huis van Pieter Teyler is nog niet eerder opengesteld voor publiek, dit staat gepland voor eind november. Wouter vertelt: “Omdat dit tevens een funderingsherstel betrof kon het pand grondig worden aangepakt, natuurlijk wel met behoud van de bestaande monumentale gebouwonderdelen.”
Wanneer we vragen wat er tijdens de restauratie is verduurzaamd, dreunt Wouter vol trots een hele waslijst aan maatregelen op. Zo vertelt hij onder meer dat er een warmtepomp, ventilatie met warmteterugwinning, koelplafonds en vloerverwarming zijn geïnstalleerd. Bij het invoeren van deze duurzame maatregelen hebben zij tegelijkertijd gekeken hoe ze het klimaat en comfort van het museum kunnen verbeteren.
Zo heeft het museum zover dat kon gezien de monumentale status, de schil geïsoleerd. Dit werpt voor het museum zijn vruchten af. Zo vertelt Wouter: “Met het isoleren van de schil, blijft er veel meer warmte in het pand en stroomt de energie niet weg. Voorheen was het altijd koud en vochtig, voor de bezoekers is dit nu een stuk prettiger”.
Ook is de beglazing aangepakt: “De ramen zijn grotendeels vervangen door isolerend glas, met behoud van de karakteristieke uitstraling. Hiermee ontsnapt de warmte niet meer naar buiten en hoeven we de verwarming in de koudere periodes minder hoog te zetten”, vertelt Wouter.
In de overige oudbouw is verduurzaming een stuk moeilijker. Zo vertelt Wouter dat het isoleren van de vloeren en wanden voor de oudbouw nauwelijks mogelijk is: “Eigenlijk kan je dat in het oude museumgedeelte nergens doen zonder dat je esthetisch veel aantast. We hebben zowel voor de binnen- als buitenzijde een monumentale status.”
Toch proberen ze via andere wegen ook het oude deel binnen haar beperkingen zoveel mogelijk te verduurzamen. Zo zijn er voorzetramen geplaatst is er overgestapt op ledverlichting: “Sinds 2018 zijn we gefaseerd over gegaan naar led, momenteel betreft dit wel 90% van de verlichting. De lichtkwaliteit is niet achteruitgegaan, maar eigenlijk alleen maar beter geworden. Met ledverlichting kan je goed instellen wat nodig is voor bijvoorbeeld schilderijen, zodat dit geen schade oplevert maar juist een betere kunstbeleving".
Een maatregel die volgens Wouter verrassend veel oplevert, is het instellen van je stooklijnen: “We hebben de boven- en ondergrens van onze ketel en koelinstallaties aangepast. Die stonden erg hoog. laag ingesteld. Door dit bij te stellen en je stook- of koellijn af te vlakken, vertraag je eigenlijk je proces. Je gaat minder snel koelen en verwarmen. Hierdoor bespaar je enorm”.
Naast deze harde componenten doet Teylers ook veel in het gebruik. Met behulp van timers en bewegingssensoren zien zij hun energiekosten dalen. Maar dat is niet de enige reden dat zij dit doen: ze willen ook graag hun personeel aansturen op duurzaam gedrag en hen bewust maken van hun energieverbruik: “We attenderen collega’s op het uitzetten van de verwarming en om na te denken of documenten ook online kunnen worden gelezen in plaats van alles te printen. Het zijn kleine acties, maar toch hebben ook deze impact.” Ook afval is een belangrijk punt. Zo zijn in de kantoorruimtes de restafvalbakken vervangen door papierbakken.
Wouter is erg trots op alle stappen die zij al hebben gezet in de verduurzaming van Teylers Museum; “Ik heb de verbouwing van het Pieter Teylers Huis van heel dichtbij meegemaakt. Vóór de start van het verduurzamen, heb ik de impact op het gebouw wel wat onderschat. Het was een enorme klus en uitdaging: van concepttekeningen en 2D-lijntjes zetten tot het driedimensionaal inbrengen van alle knooppunten. Het gegeven dat dat allemaal bij elkaar is gekomen en werkt, daar ben ik wel enorm trots op.”
Omdat het verduurzamen van een museum zo’n grote klus is, adviseert Wouter andere culturele instellingen om met een adviesbureau aan tafel te gaan: “Het is maatwerk. Je moet echt naar het pand kijken en kijken wat er kan. Een oud pand als Teylers Museum heeft veel specifieke vraagstukken. Dan is hulp van experts op dat gebied zeker aan te raden.”
Dit brengt ons bij de toekomstplannen van Teylers Museum: “We hebben een prachtig rapport van De Groene Grachten dat nog uitgerold moet worden. Volgend jaar gaan we aan de slag met het kantoorpand en zullen we onder meer zonnepanelen en voorzetramen gaan installeren. De overige acties voor het pand staan nog in het adviesrapport. Dus we doen het stap voor stap.”
Met dit mooie en duurzame toekomstperspectief sloten we het interview met Wouter Lips af. Bovenaan dit artikel is een update uit 2023 geplaatst, waarin de vervolgstappen worden toegelicht die het museum heeft genomen de afgelopen jaren.
