Multifunctionele Accommodatie Velserbroek: gemeente als eigenaar

In veel gevallen is de gemeente eigenaar van het bibliotheekgebouw. Doordat de bibliotheek zelf geen eigenaar is van het pand, kan het voorkomen dat zij andere wensen en behoeften hebben. Dit kan het verduurzamen vertragen. Toch gaat de samenwerking ook vaak goed! Zo’n succesverhaal delen we dan ook graag. We spraken met Wim Gravemaker, senior projectleider van het Domein Samenleving bij de gemeente Velsen. In deze gemeente staat de Bibliotheek van Velserbroek, die gaat transformeren naar een multifunctionele accommodatie. Wim vertelt over de samenwerking tussen gemeente en bibliotheek en de overige partners in dit interview.

Gemeente en bibliotheek: idee om samen te verduurzamen

In 2021 werd het idee geboren om in Velserbroek een MFA op te richten met als doel maatschappelijk vastgoed efficiënter in te zetten. De panden en de beschikbare meters werden tot die tijd niet voldoende benut. Dit was te zien aan de bezettingsgraden bij buurthuizen. Het project maatschappelijk vastgoed dat werd opgericht in 2017 had als doel om de efficiëntie te verhogen, maar pas recentelijk kwam de vraag: kan je dat ook combineren met verduurzaming? De Bibliotheek en BuitenGewoon verslavingszorg, die samen het pand delen, hebben met de nieuwe partner Welzijn Velsen nagedacht over wat er zou moeten veranderen om de ruimtes beter in te zetten.

Zoiets veranderen gaat niet vanzelf. Het pand van de Bibliotheek is in 1989 gebouwd. Modernisering was nodig om het pand voor de verschillende functies optimaal te kunnen gebruiken. Dat kost tijd en geld. Voor zowel de gemeente als voor de Bibliotheek moet het moment om te moderniseren daarom goed uitkomen. Gelukkig kwam dat moment er uiteindelijk. Wim vertelt: “Al in 2017 kwam het eerste idee om het maatschappelijk vastgoed binnen de gemeente te optimaliseren. In 2019 werd het pand waar de Bibliotheek in zat al voorgesteld, maar de nadruk op klimaatneutraliteit is er pas sinds een jaar of twee. Nu is het heel logisch om verduurzaming mee te nemen in verbouwingsplannen, maar dat was een aantal jaar geleden minder vanzelfsprekend.”

Die omslag heeft snel plaatsgevonden. In de schetsplannen van de MFA komt verduurzamen nog nauwelijks voor. Nu heeft de Bibliotheek ambitieuze plannen om in 2040 klimaatneutraal te zijn. Deze ambitie sluit aan op die van de gemeente. Om de duurzame doelen samen waar te maken zitten huurders en partners met de gemeente om tafel. Er ligt nu een plan waarin er gezamenlijk wordt gekeken naar welke duurzame investeringen nu moeten worden gedaan. Als het goed is zijn bij de opening van het pand in 2024 de eerste duurzame maatregelen toegepast.

De eerste maatregelen

In het plan staat beschreven welke maatregelen er eerst getroffen moeten worden om de ambities voor 2040 waar te maken. Zo moet eerst de schil van het gebouw geïsoleerd worden. Dat is nodig om zo’n groot gebouw van 1500 m2 van het gas af te halen. Er kan dan een warmtepomp geplaatst worden om het gebouw van warmte te voorzien. En er is meer mogelijk, licht Wim toe: “In feite zit het MFA in een heel modern gebouw: er zijn weinig temperatuurwisselingen en het pand heeft een plat dak. Er kunnen veel zonnepanelen op geplaatst worden om energie te winnen. Ook komt er een luxe warmtepomp die werkt op oppervlaktewater. Aangezien Velserbroek in een polder ligt is dit een goede oplossing. De gemeente is al lang bezig met dit plan en heeft er voldoende budget voor uitgetrokken voor nu. De investering kunnen we doen.”

Het gezamenlijke verduurzamingsproces

Om gezamenlijk te verduurzamen moeten alle partners transparant naar elkaar zijn en er moeten duidelijke afspraken worden gemaakt. “Het allerbelangrijkste is dat de partners onderling goed weten wat ze aan elkaar hebben en dus echt samen dit traject aangaan. Door de maatregelen die getroffen gaan worden, zal de vierkantemeterprijs van het pand omhoog gaan. Dit gaan de huurders direct merken”, aldus Wim.

Dit zal echter niet betekenen dat de huurders veel meer moeten gaan betalen voor het pand. De energiekosten voor het gebruik zullen substantieel lager zijn dan zonder verduurzamingsmaatregelen. Het gebruik van het pand is straks voor huurders  ook veel efficiënter, denk aan bredere openingstijden, avondprogramma’s en betere benutting van de ruimte. Tot slot betekent meer huurders minder kosten per huurder.

Er kleven dus veel voordelen aan het gezamenlijk verduurzamen van het pand. Maar daarvoor moet wel slim nagedacht worden over de invulling van de samenwerking, vertelt Wim: “Van het begin af aan is het project vooral met de bibliotheek besproken, aangezien zij hoofdhuurder zijn van het pand. Van hen kregen we input over hoe het pand eruit moest zien en wat de juiste aanpak zou kunnen zijn om het pand zo efficiënt mogelijk te gaan gebruiken. Dit heeft uiteindelijk geleid tot een voorstel aan de gemeenteraad. Naar aanleiding daarvan is besloten om een gezamenlijke werkgroep in het leven te roepen, bestaande uit de gemeente en alle (toekomstige) gebruikers van het pand. Zo konden we vanuit de gemeente updates geven van de verbouwings- en verduurzamingsplannen en input krijgen van de gebruikers.”

Een valkuil is om te snel een plan te maken, zonder dat het gebruik al helemaal vaststaat en te inventariseren wat hiervoor nodig is. Bij maatschappelijk vastgoed is het belangrijk dat de partners elkaar versterken. Denk aan de openingstijden van de bibliotheek verbreden of ‘s avonds activiteiten organiseren. Vanaf begin af aan een goed plan maken is dan ook cruciaal. Wim: “Denk vanuit de inhoud en ga in gesprek, laat niet de gemeente los met iedereen praten. Durf de regie los te laten en te luisteren naar anderen.“

Advies voor andere bibliotheken

Wanneer we vragen of Wim nog advies heeft voor andere bibliotheken zegt hij: “Neem geen maatregelen waar je over tien jaar weer aan moet werken. Maak een korte- en langetermijnplanning en kom niet voor verrassingen te staan. Maak ook een duidelijke en uitgebreide samenwerkingsovereenkomst met alle betrokken partijen en blijf met elkaar in gesprek gaan.”