In gesprek met Thom Hannessen over het verduurzamen van het oudste theater van Amsterdam: De Kleine Komedie

Gelegen aan de Amstel ligt het iconische en tevens oudste theater van Amsterdam, beter bekend als De Kleine Komedie. Eind 18e eeuw woonden hier de Franse Keizer Napoleon en Koning Willem I al voorstellingen bij. Vele grote namen volgden. Nu, 237 jaar later, staat De Kleine Komedie voor de uitdaging om het pand toekomstbestendig te maken. Verduurzamen is daarvoor cruciaal. Volgens pandbeheerder en hoofdtechnicus Thom is verduurzamen zowel een plicht voor het klimaat als een leuke uitdaging. ‘Want dat is eigenlijk het allerleukste om te doen, zo’n oud pand levendig proberen houden’. Hij schakelde de hulp in van De Groene Grachten om hem te helpen bij de verduurzamingsopgave. Lees in dit interview hoe Thom het historische theater klaarmaakt voor een duurzame toekomst.

Het oudste theater van Amsterdam. Wat is De Kleine Komedie voor plek? 
‘Ons theater is een historisch pand, gebouwd in 1786. Daarmee is De Kleine Komedie het oudste theater van Amsterdam. Door de jaren heen heeft het verschillende functies gehad: van een collegezaal voor studenten tot een fietsenstalling tijdens de Tweede Wereldoorlog. Sinds 1948 zijn we een gerenommeerd theater met alle voorzieningen die je van zo'n locatie mag verwachten. In de afgelopen 75 jaar hebben heel wat grote namen op het podium gestaan. Ik noem een Youp van het Hek, Toon Hermans, Claudia de Breij, enzovoorts. Momenteel speelt Micha Wertheim zijn oudejaarsshow, die op 31 december wordt uitgezonden.’

Waarom vind jij verduurzamen belangrijk?
‘De aanleiding om De Kleine Komedie te verduurzamen? Ik vind het in de eerste plaats echt ontzettend zonde om flink te stoken zonder dat die warmte binnen het pand blijft. Dat is zonde voor de energierekening maar bovenal zonde voor het klimaat. Daarom zou iedereen wat mij betreft mogen verduurzamen. We moeten met de toekomst mee en inspanningen doen om klimaatverandering tegen te gaan. Ook theaters.’ 
‘We zijn als theater best al een tijdje bezig om te verduurzamen. In 2011 hadden we een grote verbouwing die ook duurzaam werd uitgevoerd. Maar achteraf bleken sommige keuzes niet optimaal te zijn gemaakt. Ik werk zelf al vijftien jaar bij De Kleine Komedie. Sinds vijf jaar ben ik hoofd techniek en verantwoordelijk voor het gebouwbeheer. Ik raakte betrokken bij het verduurzamingsproces en zag dat er veel ruimte was voor verbetering, zoals de inefficiënties in de luchtbehandelingssystemen.’

Hoe pakken jullie verduurzamen aan? 
'In 2017 kwam ik in aanraking met De Groene Grachten. De conclusie was al snel: de grootste winst is geen quick win. De Groene Grachten heeft ons geadviseerd over tal van duurzame maatregelen. Ik heb de adviezen opgevolgd en ben een traject voor de langere termijn gestart. Aan de uitvoering van de plannen hing een prijskaartje. Ik heb daarom vorig jaar De Groene Grachten opnieuw ingeschakeld. Jasper, adviseur bij De Groene Grachten, heeft ons begeleid met de financieringsaanvraag. Hij bracht de subsidiemogelijkheden in kaart en begeleidde een aanvraag voor de Uitvoeringsregeling Verduurzaming Culturele Instellingen van de Provincie Noord-Holland. Een groot deel van onze duurzame plannen werd daardoor mogelijk gemaakt.’ 

‘We hebben nu een geheel nieuwe luchtbehandelingskast met verbeterde warmteterugwinning geïnstalleerd. De luchtbehandeling is niet meer gekoppeld aan het gas. Ook zijn we bezig met het vervangen van verouderde systemen, zoals het luchtbehandelingssysteem in de foyer, om efficiëntie en comfort te verhogen. Lucht/luchtwarmtepompen zijn geplaatst in de kantoren, wat duurzaam verwarmen mogelijk maakt. En we hebben nu gebouwbeheersystemen om alles zo zuinig mogelijk te kunnen afstemmen op het gebruik.  Daarnaast hebben we een ontheffing gekregen voor vrachtwagens die spullen en apparatuur voor voorstellingen leveren, waarmee we de uitstoot van verkeer verminderen. En we gaan de oude theaterverlichting vervangen, wat veel betekent voor het stroomverbruik. Theaterspots met een vermogen van 2000 watt worden verwisseld voor ledspots van 600 watt per stuk.  We wachten momenteel tot het enkelglas wordt vervangen door isolatieglas.

Hebben jullie ook nagedacht over het comfort? 
‘We merken echt enorm verschil sinds de implementatie van ons nieuwe luchtbehandelingssysteem. Natuurlijk wat betreft de energierekening, maar ook het comfort. Voorheen was het vaak zo dat het publiek na afloop van de voorstelling klaagde over de hitte, of dat mensen vanwege te weinig verse lucht soms in slaap vielen. Nu hebben we geen klachten meer over de temperatuur in de zaal. Het comfort is aanzienlijk verbeterd en het publiek geniet nu zonder afleiding van de voorstelling.
‘Ook de CO2-meters in de zaal geven aan dat de luchtkwaliteit veel beter is. Voorheen was de luchtkwaliteit soms wel 1.500 PPM, ver in het rood. Nu is dat bijna de helft, 800 PPM, wat aangeeft dat de ruimte nu goed geventileerd is.’

Hoe is de samenwerking, met de gemeente en andere theaters?
‘Onze samenwerking met verschillende partijen is een belangrijk onderdeel van ons duurzaamheidsbeleid. Allereerst met de gemeente. De gemeente is immers eigenaar van het pand en dus verantwoordelijk voor de gebouwschil. Wij zijn verantwoordelijk voor alles binnen het gebouw, zoals de installaties en de verlichting. Waarom de samenwerking dan zo belangrijk is? Kijk bijvoorbeeld naar deze ramen, de gemeente is daarvan de eigenaar. Alles waait er doorheen. Leuk al onze duurzame installaties, maar om onze warmte goed binnen vast te houden, is het essentieel om isolatieglas te plaatsen. In eerste instantie was dat plan afgekeurd door monumentenzorg, maar zij denken nu toch met ons mee. Alle ramen zijn inmiddels ingemeten en de offertes liggen klaar.’

‘Ik werk daarnaast ook veel met andere theaters in Amsterdam samen. Een vast clubje dat ook veel met verduurzamen bezig is. Voor Corona kwamen we eens in de zoveel tijd bij elkaar om ervaringen uit te wisselen. Dan had iemand weer een mooi ledlampje voor het theater gezien en wilde weten hoe dat in de praktijk werkte. Nu bellen we elkaar nog vaak om kennis uit te wisselen over de nieuwste verduurzamingssnufjes voor theaters.’

Wat is de allerleukste uitdaging die je nu nog hebt?
‘Ik hoef me de aankomende tijd in elk geval nog niet te vervelen. Gelukkig staat er nog genoeg op de planning. We kijken naar verbeteringen, zoals het koppelen van de koelkast aan een regelsysteem en we overwegen de vervanging van radiatoren. Dit is belangrijk als het isolatieglas is geplaatst.’

Wat zou je anderen mee willen geven die aan de slag willen met verduurzamen?
‘Ik zou monumenteneigenaren willen meegeven: verduurzamen is vooral heel erg leuk, zie het als een mooie uitdaging. Zo’n oud pand levendig houden, dat vind ik de allerleukste opgave. Zoek daarnaast ondersteuning van partijen zoals De Groene Grachten en zorg voor een goede samenwerking met andere soortgelijke instellingen, zoals wij met andere theaters, om kennis uit te wisselen. Blijf kritisch en leer van de successen maar ook van de mogelijke verbeterpunten.'